اختلال هورمونی چیست؟
بدن برای اینکه عملکرد درستی داشته باشد نیاز به ترشح یکسری هورمون دارد که در زمان های مختلف و با توجه به شرایط بدن ترشح می گردند.
زمانی فرد دچار اختلال هورمونی میشود که در هورمون های بدن تعادل وجود نداشته باشد.
تولید هورمون های بدن توسط غدد درون ریز رخ می دهد و چنان چه عملکرد این غدد دچار اختلال شود، در تولید هورمون ها تغییراتی رخ داده و با مشکل مواجه می گردد و فعالیت اندام های بدن را هم دچار مشکل می کند.
انواع اختلال هورمونی زنان
اختلالات هورمونی دارای انواع مختلف بوده که برخی از آنها مختص زنان بوده و آنها را درگیر می کند. این اختلالات عبارتند از:
سندروم تخمدان پلی کیستیک
سندروم تخمدان پلی کیستیک جزو اختلالات شایع در میان زنان است که در صورت رخ دادن عوارض زیادی را به همراه دارد.
وجود این اختلال موجب تولید زیاد هورمون آندروژن در بدن شده و ناباروری را ایجاد می کند.
از علائم آن برای درمان اختلالات هورمونی در شیراز می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- با قاعدگی های نامنظم همراه است.
- باعث بالا رفتن آندروژن در بدن زنان میشود و سطح هورمون های مردانه را افزایش می دهد.
- کیست های ریز تخمدانی را ایجاد می کند.
- موجب ایجاد آکنه های شدید شده به صورتی که نسبت به درمان از خود مقاومت نشان می دهند.
- باعث ریزش مو طبق الگوی مردانه که به آلوپسی آندروژنیک معروف است میشود.
- مقاومت به انسولین را افزایش داده و ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ را بالا می برد.
اختلال بلوغ زودرس
زمانی که غده هیپوفیز زودتر از حد نرمال خود اقدام به ترشح هورمون های جنسی زنانه چون استروژن و پروژسترون کند اختلال بلوغ زودرس رخ می دهد.
از علائم این اختلال می توان موارد زیر را در این مقاله از سایت دکتر زهرا طباطبایی نام برد:
- رشد کردن سینه ها پیش از ۷ یا ۸ سالگی
- رشد سریع قد به صورت جهشی پیش از ۷ یا ۸ سالگی
- رشد کردن بدن به صورت سریع
- رشد موهای قسمت ناحیه تناسلی یا موهای زیر بغل
- ایجاد بوی بدن بزرگسالان
- بروز آکنه و جوش
- اولین پریود
اختلال سندروم کوشینگ
زمانی که هورمون کورتیزول برای مدت طولانی به میزان زیاد تولید شود سندروم کوشینگ رخ داده که با علائم زیر همراه است:
- اضافه وزن در قسمت بالاتنه
- ایجاد آکنه
- ایجاد توده چربی در میان شانه ها
- دیر ترمیم شدن زخم ها
- بالا رفتن وزن صورت
- به وجود آمدن استرچ مارک هایی به رنگ های بنفش یا صورتی در بدن
- نازک شدن پوست و شکننده شدن آن به صورت که باعث کبودی شود.
- بالا رفتن رشد موهای بدن و ضخیم شدن آنها
- داشتن قاعدگی نامنظم
اختلال هورمونی کم کاری تیروئید
هنگامی که غده هیپوفیز نتواند هورمون محرک تیروئید را به مقدار کافی تولید کند باعث کم کاری تیروئید میشود که با علائم زیر در شخص مبتلا همراه است:
- خستگی زیاد از حد
- وجود درد در مفصل ها و عضلات بدن
- بالا رفتن وزن بدن بدون وجود دلیل مشخص
- وجود یبوست مزمن
- کم شدن میل جنسی
- ریزش در مو ها
- شکننده شدن مو ها و ناخن ها
- خشک شدن پوست و وجود خارش در آن
- کم شدن ضربان قلب
- وجود مشکلاتی در حافظه و یادگیری
- افسرده شدن و ایجاد تغییرات خلقی
- وجود سرگیجه و عدم تعادل
اختلال هورمونی پرکاری تیروئید
زمانی که هورمون محرک تیروئید توسط غده هیپوفیز به میزان زیاد تولید شود باعث پرکاری تیروئید شده و با علائم زیر همراه است:
- کاهش بدون دلیل وزن بدن
- بالا بودن ضربان قلب یا تاکی کاردی
- وجود ضربان قلب نامنظم و آریتمی
- بالا رفتن میزان اشتها
- تپش قلب داشتن
- وجود لرزش در اندام ها یا ترمور
- داشتن ضعف اعصاب و اضطراب
- تعریق زیاد
- ایجاد تغییراتی در الگوهای قاعدگی شخص
- گواتر یا برآمده شدن غده تیروئید
- ضعف در عضلات و وجود خستگی
- اختلال در خواب
- شکننده شدن مو ها
اختلال هورمونی نارسایی آدرنال
زمانی که غدد فوق کلیوی میزان کمی هورمون کورتیزول تولید کنند نارسایی آدرنال رخ داده و باعث میشود که در تولید هورمون آلدوسترون اختلال ایجاد شود. علائم این اختلال عبارتند از:
- داشتن خستگی مزمن و زیاد از حد
- وجود ضعف در عضلات
- کم شدن میزان اشتها و کاهش وزن بدن
- وجود درد در شکم
- پایین بودن فشار خون
- وجود حالت تهوع و استفراغ
- پایین بودن قند خون
- سرگیجه داشتن
- داشتن قاعدگی های نامنظم
- کاهش میل جنسی
اختلال هورمونی هیپوفیتاریسم
زمانی که غده هیپوفیز دچار کم کاری باشد و به اندازه کافی فعالیت نداشته باشد این اختلال رخ می دهد.
در زمان وجود این اختلال تولید هورمون رشد، هورمون لوتئینه کننده، هورمون محرک فولیکول، هورمون آدرنوکورتیکوتروپین، هورمون محرک تیروئید، هورمون ضد ادرار و پرولاکتین با مشکل مواجه می گردد و موجب بروز علائم زیر میشود:
- در صورت کم بودن ACTH باعث خستگی زیاد از حد، کم شدن فشار خون، ایجاد ضعف، کاهش وزن و حالت تهوع و استفراغ میشود.
- در صورت کم بودن TSH باعث بروز یبوست، بالا رفتن وزن بدن، کم شدن میزان انرژی، حساسیت نسبت به سرما و درد های عضلانی میشود.
- در صورت کم بودن FSH و LH باعث ایجاد قاعدگی های نامنظم، قطع قاعدگی و بروز ناباروری میشود.
- در صورت کم بودن GH باعث کوتاهی در قد، ایجاد چربی در قسمت دور کمر و صورت، تاخیر در رشد جنسی، ضعیف بودن رشد کلی بدن، کاهش انرژی، کاهش یا افزایش وزن و بروز افسردگی و اضطراب میشود.
- در صورت کم بودن ADH باعث بروز تشنگی زیاد و افزایش ادرار میشود.
- در صورت کم بودن پرولاکتین باعث کاهش شیر در زنان میشود.
- در صورت کم بودن هورمون اکسی توسین موجب شیردهی دشوار توسط زنان میشود.
اختلال هورمونی هایپر هیپوفیز
زمانی که غده هیپوفیز بیش از حد فعال باشد باعث آزاد شدن هورمون های هیپوفیز به میزان زیاد در خون شده و این اختلال را ایجاد می کند.
اختلال هایپر هیپوفیز موجب بروز علائم زیر در شخص میشود:
- بروز بیماری سندروم کوشینگ
- تعریق زیاد از حد
- کم شدن میزان میل جنسی
- بروز سردرد
- داشتن ضعف عضلانی
- بی حالی در بدن
- بروز کبودی
- ایجاد دو بینی یا از دست دادن بینایی
علائم ایجاد شده به دلیل اختلال هورمونی
از علائم رخ داده در زنان به واسطه وجود اختلالات هورمونی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- وجود پوکی در استخوان ها
- داشتن دردهای شدید قاعدگی
- وجود دوره های پریودی نامنظم
- خشکی در واژن
- حساسیت در سینه ها و درد در آنها
- بروز آکنه
- گر گرفتگی و وجود تعریق های شبانه
- بالا رفتن وزن بدن
- نازا شدن
- ریزش در مو ها
- زیاد شدن رشد مو های بدن و صورت
- وجود بمی در صدا
- داشتن اسهال یا یبوست
- وجود ضایعاتی در پوست
علائم اختلالات هورمونی در دوران یائسگی
- تغییرات قاعدگی
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- اختلالات خواب
- کاهش میل جنسی
- تغییرات خلق و خو
- خشکی پوست
- افزایش وزن
- اختلالات حافظه و تمرکز
- افسردگی یا اضطراب
- سردردهای هورمونی
- بی حوصلگی و خستگی مفرط
- دردهای عضلانی و مفصلی
- کاهش تراکم استخوان
- تغییرات در سلامت قلب
- ریزش مو
- تغییرات در وضعیت ناخن ها
- حساسیت بیشتر به استرس
- افزایش موهای زائد صورت
- بوی بدن تغییر کرده
در دوران یائسگی، تغییرات هورمونی عمده ای در بدن زنان رخ می دهد که باعث بروز علائم مختلفی می شود.
یکی از علائم رایج، تغییرات در الگوی قاعدگی است که ممکن است منجر به قاعدگی های نامنظم یا حتی قطع کامل آن شود.
گرگرفتگی و تعریق شبانه نیز از علائم شایع این دوران هستند که باعث ناراحتی های جسمی و خواب نامناسب می شوند.
بسیاری از زنان در این دوران با کاهش میل جنسی، تغییرات خلق و خو و اضطراب مواجه می شوند که به دلیل کاهش هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون است.
علاوه بر این، خشکی پوست، افزایش وزن، اختلالات حافظه و تمرکز از دیگر علائم متداول در دوران یائسگی به شمار می روند.
این تغییرات نه تنها بر سلامت جسمی بلکه بر سلامت روانی نیز تاثیر می گذارند.
ریزش مو، دردهای عضلانی، و تغییرات در وضعیت ناخن ها نیز از جمله مشکلات فیزیکی است که بسیاری از زنان در این دوره تجربه می کنند.
به طور کلی، دوران یائسگی با مجموعه ای از علائم جسمی و روانی همراه است که برای هر زن ممکن است به صورت متفاوتی بروز کند.
چگونه هورمون ها بر عملکرد بدن تاثیر می گذارند؟
هورمون ها مواد شیمیایی هستند که توسط غدد درون ریز در بدن تولید می شوند و نقش بسیار مهمی در تنظیم عملکردهای مختلف بدن دارند.
این مواد شیمیایی از طریق خون به سلول ها و اندام های مختلف بدن منتقل می شوند و به آن ها کمک می کنند تا فعالیت های خود را به طور صحیح انجام دهند.
به عنوان مثال، هورمون های تیروئید تنظیم کننده متابولیسم بدن هستند و بر میزان انرژی، وزن، دمای بدن و حتی سلامت قلب تاثیر می گذارند.
در همین حال، هورمون های تولید مثل مانند استروژن و پروژسترون در کنترل قاعدگی، باروری و تغییرات دوران یائسگی نقش دارند.
هورمون ها همچنین می توانند تاثیرات زیادی بر خلق و خو و رفتار انسان داشته باشند.
برای مثال، هورمون های استرس مانند کورتیزول می توانند به بدن در پاسخ به شرایط استرس زا کمک کنند، اما افزایش طولانی مدت این هورمون می تواند به اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب منجر شود.
علاوه بر این، هورمون های مانند سروتونین و دوپامین که به عنوان هورمون های خوشحالی شناخته می شوند، تاثیرات زیادی بر حالت روحی، انگیزه و احساسات عمومی فرد دارند.
تغییرات در سطح این هورمون ها می تواند باعث نوسانات خلقی، افسردگی یا احساس خوشحالی زیاد شود.
علاوه بر تاثیرات فیزیکی و روانی، هورمون ها بر عملکرد سیستم ایمنی و روند پیری نیز تاثیر دارند.
به طور مثال، هورمون های جنسی مانند استروژن و تستوسترون به تقویت سیستم ایمنی کمک کرده و در کاهش آسیب های ناشی از بیماری ها موثرند.
کاهش سطح هورمون ها با افزایش سن می تواند باعث کاهش تراکم استخوان ها، ضعف عضلات و آسیب به پوست شود.
به طور کلی، هورمون ها تنظیم کننده های کلیدی در عملکردهای بیولوژیکی بدن هستند که از رشد و تکامل گرفته تا حفظ سلامت و مقابله با بیماری ها را شامل می شود.
علت وجود اختلالات هورمونی در زنان
باید علت اختلالات هورمونی مشخص شود تا با توجه به آن نسبت به درمان اقدامات لازم صورت بگیرد.
از علت های وجود عوارض اختلالات هورمونی در زنان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- داشتن سبک زندگی ناسالم چون وجود استرس زیاد از حد، زیاد بودن چربی بدن، داشتن رژیم غذایی ناسالم و کمبود ید
- وجود برخی بیماری ها چون داشتن دیابت نوع ۱ و ۲، تومور هیپوفیز، التهاب در پانکراس، ابتلا به سندروم ترنر و کم کاری و پرکاری تیروئید
- داشتن شرایط پزشکی چون سرطان تخمدان، وجود سندروم تخمدان پلی کیستیک، یائسگی زودتر از موعد و نارسایی اولیه در تخمدان ها
- وارد شدن آسیب به غدد درون ریز، داشتن عفونت های شدید، قرارگرفتن در معرض سموم و وجود واکنش های آلرژیک
- انجام شیمی درمانی و پرتو درمانی
- وجود تومور های خوش خیم
- بالا بودن میزان انسولین
- بالا و پایین بودن میزان هورمون پاراتیروئید
تاثیر اختلالات هورمونی بر سلامت روانی
اختلالات هورمونی می توانند تاثیرات قابل توجهی بر سلامت روانی فرد داشته باشند.
تغییرات سطح هورمون ها در بدن ممکن است منجر به نوسانات خلقی، اضطراب، افسردگی و حتی احساس بی حوصلگی و بی انگیزگی شود.
به ویژه در دوران هایی مانند یائسگی، بارداری یا سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، تغییرات هورمونی می توانند به شدت بر رفتار و حالت های روحی فرد تاثیر بگذارند.
برای مثال، کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی با بروز علائم افسردگی و اضطراب ارتباط دارد، در حالی که تغییرات در سطح تستوسترون در مردان ممکن است به احساس خستگی، بی حوصلگی و افسردگی منجر شود.
اختلالات هورمونی می توانند به تغییرات در نحوه پاسخ بدن به استرس منجر شوند.
هورمون هایی مانند کورتیزول، که به عنوان هورمون استرس شناخته می شود، در زمان استرس افزایش می یابند.
اگر سطح این هورمون به طور مزمن بالا باقی بماند، می تواند باعث افزایش خطر ابتلا به مشکلات روانی مانند اضطراب و اختلالات خواب شود.
علاوه بر این، تغییرات در سطح هورمون های جنسی مانند استروژن و پروژسترون می توانند باعث کاهش میزان سروتونین در مغز شوند، که نتیجه آن ممکن است افسردگی و نوسانات شدید خلقی باشد.
بنابراین، اختلالات هورمونی نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر جنبه های روانی فرد نیز تاثیرات زیادی دارند.
