عوارض اختلالات هورمونی در زنان

هورمون ها جزو پیام رسان های شیمیایی بدن می باشند که در درون غدد درون ریز تولید می‌شوند و با حرکت از طریق جریان خون به بافت ها و اندام های بدن می روند و تاثیر خود را بر روی آنها می گذارند.

هورمون ها موجب کنترل کردن فرایند های اصلی بدن چون متابولیسم بدن و تولید مثل می شوند.

زمانی که فردی دچار اختلالات هورمونی می‌شود یعنی هورمون ها در بدن وی به مقدار بیشتر از حد نرمال یا کمتر از آن تولید شده است و حتی ایجاد تغییرات جزئی در آن نیز در عملکرد اندام ها اثر می گذارد.

هورمون ها برای سلامت بدن بسیار مهم هستند و وجود اختلال در آنها با یکسری علائم در شخص همراه می‌شود.

با توجه به علائم ظاهر شده می توان متوجه وجود اختلال هورمونی موجود شد و با مراجعه به پزشک در جهت درمان آن اقدامات لازم را انجام داد.

پزشک با معاینه شخص، یکسری سوال را از وی می پرسد و برای تایید قطعی تشخیص خود و بررسی بیشتر از آزمایش خون، معاینه لگنی، سونوگرافی و تصویربرداری استفاده می‌ کند و از وجود علائم اختلال هورمونی در زنان مطمئن می شود.

عوارض اختلال هورمونی در زنان

هورمون های موجود در بدن وظیفه تنظیم کردن عملکرد بدن را دارند به صورتیکه افزایش و کاهش آنها و وجود عدم تعادل در آنها، مشکلاتی را در عملکرد بدن ایجاد می کند و عوارضی را به همراه دارد.

از جمله عارضه های ناشی از عدم درمان اختلال هورمونی در زنان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

کم شدن ناگهانی وزن بدن

زمانی که غده تیروئید هورمون زیاد از حدی را ترشح کند باعث ایجاد کاهش وزن در فرد میشود. در این موارد می گویند که پرکاری تیروئید رخ داده است.

ایجاد اختلالات گوارشی

نبود تعادل در هورمون های بدن ممکن است باعث بروز اختلالات گوارشی در فرد شود.

سلول های موجود در معده دارای گیرنده هایی هستند که در صورت تغییر در استروژن و پروژسترون بدن، باعث بروز مشکلات گوارشی چون حالت تهوع و استفراغ، بروز درد و گرفتگی میشود.

ایجاد اختلالاتی در خواب

نداشتن خوابی با کیفیت و به موقع نخوابیدن، می تواند ناشی از اختلال در هورمون های بدن و عدم تعادل در آنها باشد.

پروژسترون هورمون ترشح شده از تخمدان است و برای داشتن خوابی خوب به بدن کمک لازم را می کند.

با کاهش یافتن سطح این هورمون خوابیدن برای فرد دشوار شده و با گرگرفتگی و تعریق های شبانه همراه است.

قاعدگی نامنظم

اگر فردی  در فاصله ۲۱ الی ۳۵ روزه (زمان پریودی) پریود نشود یا در برخی ماه های سال پریود نشود، دچار بی نظمی در پریودی شده است و علت آن می تواند عدم تعادل در هورمون های استروژن و پروژسترون باشد.

هر فردی می داند که سیکل قاعدگی اش چگونه است و چه زمانی باید پریود شود، از این رو زمانی که این سیکل دچار تغییر و بی نظمی شود متوجه شده و دلیل آن می تواند وجود تغییرات هورمونی باشد.

در دوران پیش از یائسگی یعنی در دهه ۴۰ یا ۵۰ سال هم بی نظمی در پریودی رخ می دهد و حتی گاهی اوقات دلیل بی نظمی در پریودی وجود بیماری هایی چون سندروم تخمدان پلی کیستیک است.

از این رو باید حتما علت وجود این بی نظمی مشخص گردد تا اقدامات لازم در جهت رفع آن صورت بگیرد.

آمنوره (قطع قاعدگی)

آمنوره به معنی قطع قاعدگی یا عدم وقوع قاعدگی در زنان است.

این حالت ممکن است به‌ صورت اولیه (عدم شروع قاعدگی تا سن ۱۵ سالگی) یا ثانویه (قطع قاعدگی برای سه ماه یا بیشتر در زنانی که قبلاً پریود داشته‌ اند) بروز کند.

دلایل آن می‌ تواند شامل اختلالات هورمونی (مثل مشکلات تیروئید یا پرولاکتین بالا)، سندروم تخمدان پلی‌ کیستیک (PCOS)، کاهش وزن شدید، استرس زیاد، ورزش‌ های سنگین یا یائسگی زودرس باشد.

بالا رفتن وزن بدن و افزایش اشتها در شخص

در دوران یائسگی با تغییر یافتن سطح هورمون های بدن، زنان دچار افزایش وزن می شوند که این افزایش وزن با بالا رفتن سن و تغییر در سبک زندگی فرد در ارتباط است.

مثلا در مواقعی که حس افسردگی دارید سطح استروژن کم شده و میل به مصرف غذا در شما افزایش می یابد.

بروز آکنه مزمن

جوش هایی که مزمن هستند و برای طولانی مدت وجود دارند و بهبود نمی ‌یابند، ممکن است ناشی از وجود اختلال هورمونی در بدن فرد باشند.

زمانی که هورمون آندروژن زیاد تولید شود موجب فعالیت زیاد غدد چربی شده و میزان چربی پوست را بالا می برد.

آندروژن بر روی سلول های پوست اطراف و داخل فولیکول اثر می گذارد و با بسته شدن منافذ پوست موجب ایجاد آکنه می گردد.

داشتن تعریق های شبانه

کم شدن مقدار هورمون استروژن باعث تعریق شبانه در فرد شده و معمولا در دوران یائسگی وی را درگیر می کند.

اختلالاتی هورمونی مختلف در زنان می تواند موجب تعریق شبانه شود و باید توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرد.

خشک شدن پوست

خشکی پوست ناشی از تغییر سطح هورمون های بدن مخصوصا در دوران یائسگی است.

داشتن کم کاری تیروئید نیز از دیگر دلایل ایجاد خشکی پوست است و می توانید جهت برطرف شدن آن به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید و از وی راهنمایی بگیرید.

وجود اختلالاتی در حافظه فرد

ایجاد تغییرات در میزان هورمون استروژن و پروژسترون بدن، بر روی حافظه اثر گذاشته و مانع از یادآوری برخی وقایع می گردد.

اختلالات تیروئیدی هم بر روی حافظه اثر می گذارد و موجب کاهش حافظه در فرد می گردند.

گاهی مواقع در دوران یائسگی و پیش از آن هم فرد با مشکل حافظه روبرو است.

خشک شدن واژن

اگر به صورت مداوم با خشکی واژن مواجه می‌شوید علت آن کم بودن مقدار هورمون استروژن است.

برخی از هورمون های بدن در حفظ رطوبت واژن تاثیر قابل توجهی دارند از جمله هورمون استروژن که در روان شدن بافت واژن و رطوبت آن تاثیر قابل توجهی دارد.

کم شدن میزان میل جنسی

تستوسترون در بدن زنان به میزان کمی وجود دارد که از جمله هورمون های مردانه محسوب می‌شود و با کاهش آن در بدن زنان کم شدن میل جنسی در آنها رخ می دهد.

ریزش و نازک شدن موها

کم شدن هورمون استروژن و افزایش هورمون تستوسترون باعث ریزش مو و نازک شدن آن میشود.

این عارضه در دوران بارداری و یائسگی یا در زمان مصرف قرص های ضد بارداری قابل مشاهده است.

ایجاد تغییراتی در سینه ها

وجود تغییر در هورمون استروژن بر روی بافت سینه اثر می گذارد از این رو چنان چه متوجه تغییراتی در سینه خود شدید به پزشک مراجعه کنید تا تحت بررسی بیشتر قرار بگیرید.

افسرده شدن و ایجاد نوسانات خلقی

تغییر در میزان هورمون های بدن و کاهش سطح آنها موجب بروز حس افسردگی در شخص میشود.

از جمله هورمون های موثر در این موضوع می توان به هورمون استروژن اشاره کرد که با تنظیم خلق و خوی فرد رابطه مستقیم دارد.

داشتن حس خستگی به صورت مداوم

اختلالات هورمونی با عارضه ای چون خستگی مداوم همراه هستند.

هر چه هورمون پروژسترون زیادتر ترشح شود حس خواب آلودگی نیز در فرد افزایش می یابد.

وجود اختلالاتی در ترشح هورمون تیروئید و ترشح کم آن هم، با خواب آلودگی همراه است و سطح انرژی را در فرد کاهش می دهد.

سردرد داشتن

گاهی مواقع کم شدن مقدار هورمون استروژن باعث تحریک شدن سردرد در فرد می گردد و این خود دلیلی برای سردرد های پیش از پریودی می باشد.

اگر در زمان خاصی از ماه دچار سردرد می‌شوید، می تواند ناشی از تغییرات هورمون بدن باشد.

بروز سرگیجه های مزمن

با بالا رفتن سطح هورمون های پروژسترون و کم شدن مقدار هورمون تیروئید زنان با حس کسلی و خواب آلودگی مواجه شده و دچار سرگیجه می‌شوند.

ارتباط چاقی با اختلال هورمونی در زنان

چاقی ناشی از اختلالات هورمونی یائسگی

در دوران یائسگی، کاهش طبیعی هورمون‌ های زنانه به‌ ویژه استروژن نقش مهمی در ایجاد تغییرات متابولیکی بدن دارد.

کاهش سطح استروژن باعث کند شدن متابولیسم، افزایش ذخیره چربی (به‌ویژه در ناحیه شکم)، و تغییر در توزیع چربی بدن می‌ شود.

این تغییرات هورمونی همچنین می‌ توانند بر اشتها، احساس گرسنگی و کنترل وزن تاثیر بگذارند. از سوی دیگر، نوسانات در هورمون‌ هایی مانند کورتیزول (هورمون استرس) و انسولین نیز ممکن است به افزایش وزن کمک کنند.

علاوه بر تغییرات فیزیولوژیکی، بسیاری از زنان در دوران یائسگی دچار کاهش فعالیت بدنی، مشکلات خواب و افزایش اضطراب یا افسردگی می‌ شوند که همه این عوامل می‌ توانند مدیریت وزن را دشوارتر کنند.

به همین دلیل، چاقی در این دوره بیشتر از یک مسئله تغذیه‌ ای ساده است و به تعامل پیچیده‌ ای بین عوامل هورمونی، روانی و سبک زندگی مربوط می‌ شود.

تشخیص دقیق و مداخلات هدفمند، مثل تغییر رژیم غذایی، ورزش منظم، و گاهی درمان‌های هورمونی، می‌ توانند به کنترل این نوع چاقی کمک کنند.

چاقی ناشی از اختلالات هورمونی تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یکی از شایع‌ ترین اختلالات هورمونی در زنان در سنین باروری است که ارتباط مستقیمی با افزایش وزن و چاقی دارد.

در این اختلال، بدن زن بیش از حد نرمال هورمون‌ های مردانه (آندروژن‌ ها) تولید می‌ کند و همین عدم تعادل هورمونی باعث اختلال در تخمک‌ گذاری، مقاومت به انسولین و ذخیره چربی بیشتر به‌ ویژه در ناحیه شکمی می‌ شود.

مقاومت به انسولین، که یکی از ویژگی‌ های اصلی PCOS است، باعث می‌ شود بدن انسولین بیشتری تولید کند که نه تنها وزن را افزایش می‌ دهد، بلکه باعث افزایش سطح آندروژن‌ ها نیز می‌ شود و این چرخه معیوب ادامه می‌ یابد.

زنان مبتلا به تخمدان پلی‌ کیستیک معمولا با سختی بیشتری وزن کم می‌ کنند، حتی اگر رژیم غذایی سالم و ورزش داشته باشند.

چاقی ناشی از PCOS فقط یک مسئله ظاهری نیست، بلکه می‌ تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری‌ های قلبی، ناباروری و اختلالات متابولیک را نیز افزایش دهد.

درمان این نوع چاقی معمولاً نیاز به رویکرد چندجانبه دارد شامل تنظیم رژیم غذایی، فعالیت بدنی منظم، داروهای کنترل‌ کننده انسولین مانند متفورمین، و گاهی مداخلات هورمونی برای تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش آندروژن‌ ها.

چاقی ناشی از اختلالات هورمون تیروئید

کم‌ کاری تیروئید یکی از اختلالات شایع هورمونی است که می‌ تواند به طور مستقیم باعث چاقی یا افزایش وزن شود.

در این حالت، غده تیروئید مقدار کافی از هورمون‌ های تیروئیدی (T3 و T4) را تولید نمی‌ کند، که این هورمون‌ ها مسئول تنظیم سوخت‌ و ساز بدن هستند.

کاهش سطح این هورمون‌ ها باعث کند شدن متابولیسم، کاهش مصرف انرژی و افزایش تمایل بدن به ذخیره چربی می‌ شود.

علاوه بر این، کم‌ کاری تیروئید می‌ تواند باعث احتباس مایعات و ورم بدن نیز شود که به افزایش وزن ظاهری کمک می‌ کند.

افرادی که از چاقی ناشی از کم‌ کاری تیروئید رنج می‌ برند، ممکن است علائمی مانند خستگی مفرط، خشکی پوست، یبوست، افسردگی، و حساسیت به سرما نیز داشته باشند.

درمان این نوع چاقی نیازمند تشخیص دقیق و درمان دارویی با هورمون جایگزین (مانند لووتیروکسین) است تا سطح هورمون‌ های تیروئیدی به حالت نرمال برگردد.

پس از تنظیم هورمون‌ ها، روند کاهش وزن معمولا آسان‌ تر می‌ شود، هرچند همچنان باید با اصلاح سبک زندگی و تغذیه مناسب همراه باشد.