قرص اورژانسی چیست؟ قرص اورژانسی ضد بارداری جزو روش های است که برای پیشگیری از بارداری به صورت اضطراری مورد استفاده قرار می گیرد و از بارداری ناخواسته جلوگیری می کند.
این قرص را باید حداکثر در مدت زمانی ۵ روزه بعد از داشتن رابطه جنسی محافظت نشده استفاده شود و بر روی هورمون های زنانه تاثیر گذاشته و باعث ایجاد اختلال در فرایند مربوط به تخمک گذاری و انجام لقاح میشود.
هر چه از زمان رابطه جنسی محافظت نشده بگذرد میزان اثر بخشی این دارو کاهش می یابد.
ترکیبات هورمونی این دارو روی عملکرد طبیعی هورمون ها اثر گذاشته و از ایجاد نطفه جلوگیری می کند.
لازم به ذکر است که این قرص را نمی توان برای پیشگیری از بارداری به صورت دائمی استفاده کرد.
تاثیرگذاری قرص اورژانسی چگونه است؟
اثر گذاری و کارکرد این دارو به قرار زیر است:
پیشگیری از تخمک گذاری
استفاده از قرص اورژانسی مخصوصا لوونورژسترول از تخمک گذاری پیشگیری کرده تا احتمال بارداری را به حداقل برساند.
باعث ایجاد تغییراتی در پوشش رحم میشود
با مصرف این قرص تغییراتی در پوشش رحم رخ می دهد که از لانه گزینی تخمک بارور شده جلوگیری می کند. قرص های اولی پیریستال دارای این اثرگذاری هستند.
انواع قرص اورژانسی ضد بارداری
قرص اورژانسی دارای انواع مختلف بوده و دارای نحوه مصرف و همچنین اثرگذاری متفاوت است. انواع این دارو عبارت است از:
لوونورژسترول
این قرص در دو حالت تک دوز و دو دوز موجود است و از موثرترین دارو های داخل بازار است.
باید قرص لوونورژسترول را باید حداکثر تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه محافظت نشده مورد استفاده قرار داد، البته هر چه زودتر مصرف شود دارای اثر بخشی بیشتر است.
قرص لوونورژسترول دارای هورمون پروژستین بوده که از تخمک گذاری پیشگیری کرده و از به وجود آمدن سلول تخم جلوگیری می کند.
ال دی و اچ دی
قرص ال دی و اچ دی تشکیل شده از هورمون های استروژن و پروژستین است و امکان استفاده در مواقع فوری برای پیشگیری از بارداری را فراهم می کند.
این دارو را در زمان پیشگیری فوری از بارداری باید در دو نوبت، یکی بلافاصله بعد از رابطه محافظت نشده و دیگری ۱۲ ساعت بعد از آن مورد استفاده قرار گیرد و باعث تغییر در چرخه قاعدگی، تاخیر در آن و بروز عوارض روحی و عاطفی میشود.
در زمان مصرف این دارو باید ۴ عدد قرص LD و یا ۲ عدد HD را همزمان در هر نوبت استفاده کرد.
اولی پیریستال
جزو رایج ترین قرص های ضد بارداری است که اثر بخشی بالایی دارد و حداکثر تا مدت زمانی ۱۲۰ ساعته بعد از رابطه جنسی محافظت نشده باید مورد استفاده قرار گیرد تا از بارداری ناخواسته پیشگیری کند.
چنان چه تا ۳ ساعت بعد از مصرف این دارو استفراغ کردید با پزشک صحبت کرده تا در صورت نیاز دوز دارو دوباره تکرار گردد.
مزایای استفاده از قرص اورژانسی نسبت به دیگر دارو ها
قرص اورژانسی نسبت به دیگر روش ها دارای مزیت های زیر است:
- دارای تاثیر و اثر گذاری سریع و موثر است.
- به آسانی در دسترس است و می توان آن را استفاده کرد.
- به برنامه ریزی مقدمات قبلی برای استفاده احتیاج ندارد.
معایب استفاده از قرص اورژانسی
این دارو در کنار مزایایی که دارد با معایب زیر همراه است:
- دارای تاثیر موقتی بوده و امکان استفاده به صورت دائمی برای پیشگیری از بارداری را ندارد.
- دارای عوارض جانبی است که ممکن است بعضی بانوان را اذیت کند.
- نباید بیشتر از ۳ بار در سال مورد استفاده قرار بگیرد.
نحوه مصرف قرص اورژانسی
قرص اورژانسی دارای نحوه مصرف متفاوتی است و با توجه به نوع قرص مصرفی باید بین ۷۲ الی ۱۲۰ ساعت از رابطه جنسی محافظت نشده مورد استفاده قرار گیرد و نباید بدون دلیل مصرف آن را به تاخیر انداخت.
اگر قرص دوتایی باشد باید دوز دوم بلافاصله بعد از ۱۲ ساعت مصرف شود و آن را با یک لیوان پر آب میل کرد.
می توان برای کم کردن عوارض این دارو ۳۰ دقیقه بعد از قرص ضد تهوع استفاده کرد.
باید در مصرف این دارو به زمان مصرف بسیار توجه کرده و آن را دقیق و سر تایم مصرف نمود، زیرا با تاخیر، میزان کارایی آن کاهش می یابد.
زمان مناسب برای مصرف قرص اورژانسی
زمان مناسب برای مصرف قرص اورژانسی در کوتاه ترین زمان ممکن پس از رابطه جنسی بدون محافظت است.
هرچه سریع تر قرص مصرف شود، احتمال موفقیت آن در پیشگیری از بارداری بیشتر خواهد بود.
معمولاً توصیه می شود که قرص اورژانسی حداکثر تا 72 ساعت پس از رابطه جنسی مصرف شود، زیرا در این بازه زمانی بیشترین اثربخشی را دارد.
با این حال، برخی از انواع قرص های اورژانسی می توانند تا 120 ساعت (5 روز) بعد از رابطه نیز مؤثر باشند، اما تأثیرگذاری آن ها در این مدت کاهش می یابد.
بنابراین، برای بالاترین میزان پیشگیری از بارداری، بهتر است قرص در اولین فرصت مصرف شود.
اگر مصرف قرص اورژانسی بعد از 72 ساعت به تأخیر بیفتد، اثربخشی آن به شدت کاهش می یابد و ممکن است نتواند به طور کامل از بارداری جلوگیری کند.
اگر رابطه جنسی محافظت نشده مجدداً اتفاق بیفتد، باید از قرص اورژانسی دیگری استفاده کرد.
به طور کلی، قرص اورژانسی برای مواقع اضطراری طراحی شده است و نباید به عنوان یک روش پیشگیری معمولی استفاده شود.
بنابراین، بهتر است از این دارو تنها در مواقع ضروری و در زمان مناسب مصرف شود تا از بارداری ناخواسته جلوگیری گردد.
عوارض قرص اورژانسی
قرص اورژانسی با عوارض زیر همراه است:
- استفاده از این دارو باعث قاعدگی های نامنظم میشود و زمان و شدت پریودی را تغییر می دهد.
- با تاثیرگذاری روی رحم باعث منوراژی یعنی خونریزی شدید در زمان پریودی میشود و در این شرایط باید با پزشک مشورت کرد.
- استفاده از این دارو موجب افسردگی و اضطراب میشود و با بی قراری در فرد مصرف کننده همراه است و دلیل آن تغییرات هورمونی ایجاد شده توسط این دارو است.
- باعث بروز حالت تهوع و استفراغ میشود و عارضه ای موقتی است.
- از دیگر عوارض این دارو بروز سر درد است که در بعضی بانوان رخ می دهد.
- امکان بروز درد های خفیف و موقت شکمی در صورت مصرف وجود دارد.
برای کم کردن عوارض ناشی از مصرف این دارو بهتر است به نکات زیر توجه شود:
- باید با پزشک مشورت کرد تا بهترین نوع این قرص را به شما معرفی کرده و برای شما تجویز کند تا عوارض این دارو به حداقل برسد.
- باید در سریع ترین زمان ممکن بعد از برقراری رابطه جنسی محافظت نشده مورد استفاده قرار گیرد، زیرا هر چه سریع تر مصرف شود اثرگذاری بیشتری داشته و عوارض آن کمتر میشود.
- باید دوز مصرفی دارو به درستی و طبق دستور پزشک استفاده شود زیرا استفاده از دوز اضافه عوارض دارو را کم می کند.
- بعد از اینکه این قرص استفاده شد باید چرخه قاعدگی تحت پیگیری باشد تا در صورت تاخیر در قاعدگی و خونریزی غیر طبیعی با پزشک صحبت کنید.
- باید سبک زندگی سالم را در پیش گرفت یعنی تغذیه ای درست، ورزشی منظم و خوابی کافی داشت تا عوارض جانبی دارو کمتر شود.
چه زمانی قرص اورژانسی اثر ندارد؟
قرص های اورژانسی در موارد خاص اثر ندارد و باید حتما به آنها دقت کنید:
دیر استفاده کردن از قرص
در صورت دیر مصرف کردن قرص اورژانسی میزان اثر گذاری آن کاهش پیدا می کند.
در صورت مصرف همزمان این دارو با دیگر دارو ها
چون با مصرف داروی ضد صرع و یا افسردگی اثربخشی این دارو کمتر میشود.
- در صورت چاق بودن و داشتن وزنی بالا یعنی BMI بیشتر از ۳۰ اثر این دارو کمتر میشود.
- در صورت تخمک گذاری کردن استفاده از قرص ضد بارداری اثر کمتری روی فرد مصرف کننده دارد.
موارد منع مصرف قرص ضد بارداری
در صورت وجود مشکلات زیر بهتر است از قرص اورژانسی استفاده نشود:
- ابتلا به بیماری های قلبی
- داشتن فشار خون
- ابتلا به سرطان سینه
- ابتلا به آسم
- مصرف کردن دارو های ضد افسردگی و صرع
- استفاده از داروی آنتی بیوتیک
- ابتلا به دیابت
- وجود بیماری های کبدی
- احتمال باردار بودن
- داشتن حساسیت به داروی ضد بارداری
- مصرف بیشتر از ۳ بار در سال
- داشتن اضافه وزن زیاد
- داشتن سابقه خونریزی واژن به صورت غیر طبیعی بودن
سن مناسب برای استفاده از قرص اورژانسی
در ادامه به بررسی نحوه استفاده از این قرص برای گروه های سنی مختلف می پردازیم:
آیا استفاده مکرر از قرص اورژانسی خطرناک است؟
استفاده مکرر از قرص اورژانسی به طور کلی توصیه نمی شود، زیرا این دارو به دلیل تأثیرات هورمونی اش می تواند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد.
قرص های اورژانسی معمولاً حاوی دوز بالای هورمون ها هستند که ممکن است موجب اختلال در چرخه قاعدگی، تغییرات هورمونی و حتی خونریزی غیرطبیعی شوند.
استفاده مکرر از این دارو می تواند بر سلامت باروری تأثیر منفی بگذارد و احتمال بارداری ناخواسته را در آینده افزایش دهد.
بنابراین، قرص اورژانسی باید تنها در مواقع اضطراری و بهعنوان یک راه حل موقت استفاده شود و بهتر است برای پیشگیری از بارداری از روش های ایمن و پایدارتر مانند قرص های ضد بارداری روزانه یا آی یو دی استفاده کرد.
قرص اورژانسی برای همه افراد مناسبه؟
سلام به شما همراه گرامی
مصرف قرص اورژانسی برای اکثر زنان بیخطر است، اما در برخی افراد با مشکلات سلامتی خاص، مانند بیماریهای کبدی شدید یا حساسیت به ترکیبات قرص، باید با احتیاط مصرف شود.
همچنین این قرص جایگزین روشهای پیشگیری دائمی نیست و نباید بهطور مکرر استفاده شود.
برای جلوگیری از عوارض طولانیمدت، بهتر است با پزشک مشورت کنید.