کولپوسکوپی دهانه رحم

کولپوسکوپی دهانه رحم یک تست تکمیلی برای تشخیص سرطان دهانه رحم در زنان است.

این آزمایش را زنانی انجام می دهند که تست پاپ اسمیرشان غیرطبیعی بوده و یا تست HPV (زگیل تناسلی) آنها مثبت شده است.

بعد از کولپوسکوپی به مراقبتهای زیادی نیاز ندارید اما نکاتی هست که باید حتما آنها را رعایت کنید تا دچار مشکلات حادی مثل عفونت دهانه رحم نشوید.

در این مقاله همراه ما باشید تا شما را با مراقبت های بعد از کولپوسکوپی آشنا کنیم.

برای دسترسی سریع به تیترهای مقاله می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.

کولپوسکوپی دهانه رحم چیست؟

به گفته دکتر سیده زهرا طباطبایی، جراح و متخصص زنان، کولپوسکوپی یک روش خیلی دقیق برای بررسی دهانه رحم و دیواره داخلی واژن است.

در این روش برای معاینه از یک میکروسکوپ بزرگ و الکتریکی به نام کولپوسکوپ استفاده می شود که در نزدیکی دهانه واژن قرار می گیرد.

اگر موقع بررسی، پزشک متوجه ناحیه ای غیر عادی در دهانه رحم شود، نمونه برداری از دهانه رحم (بیوپسی) را انجام می دهد. به برداشتن نمونه از دهانه رحم، کورتاژ آندوسرویکس (ECC) هم گفته می شود.

در ادامه نمونه برای بررسی میزان درگیری سلولهای دهانه رحم به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شود.

در صورتی که در مشاهده اولبه پزشک، دهانه رحم عادی باشد، بیوپسی انجام نمی شود. با اینحال اگر بیوپسی برای شما انجام شد، به معنی سرطان سرویکس نیست و باید بدون نگرانی منتظر جواب آزمایش کولپوسکوپی باشید.

علت انجام کولپوسکوپی

تست کولپوسکوپی معمولا برای یافتن سلول های سرطانی یا پیش سرطانی دهانه رحم یا واژن انجام می شود.

این آزمایش در موارد زیر تجویز می شود:

• غیر طبیعی بودن نتیجه پاپ اسمیر
• خونریزی بعد از مقاربت
• رشد پولیپ روی دهانه رحم
• مثبت شدن تست hpv
• بروز زگیل تناسلی
• التهاب دهانه رحم

نتیجه کولپوسکوپی کمک می کند بفهمیم این ناهنجاری ها چقدر شدید هستند و در درمان زخم و عفونت دهانه رحم چه روشی را باید به کار برد.

دلایل تجویز کولپوسکوپی توسط پزشک

از دلایل مهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

نتایج غیرطبیعی پاپ اسمیر:

یکی از اصلی‌ترین دلایل تجویز کولپوسکوپی، نتایج غیرطبیعی آزمایش پاپ اسمیر است.

این نتایج ممکن است نشان‌دهنده تغییرات سلولی در دهانه رحم باشند که نیاز به بررسی دقیق‌تر دارند.

پزشک با استفاده از کولپوسکوپی می‌تواند نواحی مشکوک را بررسی کند و در صورت نیاز نمونه‌برداری انجام دهد.

این فرآیند به تشخیص زودهنگام مشکلاتی مانند دیسپلازی (تغییرات پیش‌سرطانی) یا عفونت‌های مزمن کمک می‌کند.

وجود علائم یا نشانه‌های ظاهری غیرطبیعی:

در صورتی که بیمار علائمی مانند خونریزی غیرطبیعی واژن، ترشحات غیرمعمول یا درد حین رابطه جنسی داشته باشد، پزشک ممکن است کولپوسکوپی را توصیه کند.

این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از عفونت‌های شدید، زخم‌های دهانه رحم یا حتی تغییرات پیش‌سرطانی باشند.

کولپوسکوپی به پزشک کمک می‌کند تا علت اصلی این علائم را شناسایی و درمان مناسب را برنامه‌ریزی کند.

پیگیری نتایج مثبت HPV:

در صورتی که آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) مثبت باشد، به‌ویژه اگر نوع پرخطر این ویروس تشخیص داده شود، کولپوسکوپی به‌عنوان ابزار تشخیصی دقیق توصیه می‌شود.

HPV می‌تواند باعث تغییرات سلولی غیرطبیعی شود که در برخی موارد به سرطان دهانه رحم منجر می‌شود.

کولپوسکوپی به پزشک اجازه می‌دهد تا نواحی آسیب‌دیده را به‌طور دقیق بررسی کرده و برای مدیریت وضعیت بیمار تصمیم‌گیری کند.

پایش بیماران با سابقه مشکلات دهانه رحم:

زنانی که سابقه تغییرات سلولی غیرطبیعی، دیسپلازی یا زخم دهانه رحم دارند، ممکن است برای پایش منظم به کولپوسکوپی نیاز داشته باشند.

این بررسی به پزشک کمک می‌کند تا از پیشرفت مشکلات قبلی جلوگیری کند و در صورت نیاز مداخلات درمانی سریع‌تری انجام دهد.

در افرادی که قبلاً تحت درمان قرار گرفته‌اند، کولپوسکوپی می‌تواند تأثیر درمان را ارزیابی کند.

این دلایل نشان‌دهنده اهمیت کولپوسکوپی به‌عنوان یک ابزار تشخیصی کلیدی در حفظ سلامت دهانه رحم و پیشگیری از عوارض جدی‌تر است.

نحوه انجام کولپوسکوپی در شیراز

کولپوسکوپی معمولاً در مراکز تست HPV انجام می شود.

در مطب یا کلینیک، پزشک در مدت 10 تا 20 دقیقه بدون نیاز به بیهوشی و بیحسی، تست را انجام می دهد.

برای انجام این تست باید به پشت روی صندلی مخصوصی بخوابید و پاهایتان را روی رکاب های دو طرف صندلی بگذارید.

پزشک کولپوسکوپ را چند سانتیمتر دورتر از دهانه واژن قرار می دهد و یک اسپکولوم (ابزار معاینه) را وارد واژن می کند تا دهانه آن را باز نگه دارد.

سپس دهانه رحم و واژن با پنبه و محلولی مخصوص و اسیدی شسته می شوند تا مخاط واژن پاکسازی و سلولهای غیر طبیعی برجسته شوند.

این کار باعث بهتر دیده شدن سلولهای دهانه رحم می شود.

اگر پزشک به ناحیه ای مشکوک شد، آن را با رنگ خاصی رنگ آمیزی و در صورت لزوم نمونه برداری می کند.

خراشیدن دهانه رحم و برداشتن سلولهای آن علت درد و لکه بینی بعد از کولپوسکوپی می شود. در بعضی موارد برای بند آمدن لکه بینی، محل بیوپسی به محلول خاصی آغشته می شود.

بعد از کولپوسکوپی چه انتظاری باید داشته باشم؟

به گفته دکتر سیده زهرا طباطبایی، جراح و متخصص زنان، کولپوسکوپی دهانه رحم در شیراز به دو روش انجام می شود:

بدون بیوپسی

گاهی نیازی به نمونه برداری (بیوپسی) از دهانه رحم نیست و فقط دهانه رحم معاینه می شود.

بعد از ورود اسپکولوم و شستشوی واژن با سرکه کمی احساس ناراحتی، سوزش و درد خفیف دارید که بعد از چند ساعت برطرف می شود.

با بیوپسی

اگر پزشک مشکوک به تغییرات سرطانی در سلولهای دهانه رحم باشد و بیوپسی برایتان انجام شود، به دلیل خراشیدن سلولهای دهانه رحم خونریزی خفیف و دردی شبیه دردهای پریودی را تجربه می کنید.

بعضی از خانم ها بعد از کولپوسکوپی دهانه رحم با بیوپسی دچار عفونت می شوند.

برای جلوگیری از این عفونتها لازم است مراقبت های بعد از کولپوسکوپی را حتما طبق دستور پزشکتان انجام دهید.

مراقبت های بعد از کولپوسکوپی

مراقبتهای بعد از کولپوسکوپی هم شبیه مراقبتهایی است که باید بعد از تست پاپ اسمیر انجام دهید.

رعایت نکات زیر می تواند به بهبودی سریعتر و جلوگیری از عوارض بعد از کولپوسکوپی به شما کمک کند:

• برای کاهش درد از داروهای مسکن خفیف که پزشک برایتان تجویز کرده، مثل بروفن استفاده کنید.
• می توانید طبق معمول حمام کنید یا دوش بگیرید اما نباید تا زمان بهبود علائمی مثل خونریزی و ناراحتی واژن در وان حمام بنشینید طولانی باشد.
• همان روز می توانید به فعالیت های عادی روزانه تان برگردید و نیازی به استراحت مطلق ندارید.
• بعد از کولپوسکوپی به احتمال زیاد تا دو سه روز لکه بینی خواهید داشت (در صورت انجام بیوپسی). پس حتما همراه خود پد و نوار بهداشتی داشته باشید.
• بسته به اینکه درد و لکه بینی شما چقدر طول بکشد معمولا سه تا پنج روز نباید رابطه جنسی داشته باشید.
• تا پنج روز از مواردی مثل دوشهای واژینال و داروهای واژینال استفاده نکنید. در صورتیکه لازم است حتما داروهای خود را مصرف کنید، حتما این مورد را با پزشک در میان گذاشته و نظر او را جویا شوید.
• در کل در صورت انجام بیوپسی، بعد از سه روز احساس ناراحتی، درد و لکه بینی شما باید برطرف شده باشد.

علاوه بر رعایت موارد بالا، زنانی که آزمایش کولپوسکوپی را با بیوپسی انجام داده اند و نسبت به بقیه علائم و درد بیشتری دارند، تا زمان خوب شدن کامل دهانه رحم باید کارهای زیر را انجام دهند:

• برای کنترل ترشحات بعد از کولپوسکوپی (ترشحات قهوه ای یا قرمز واژن) باید از نوار بهداشتی استفاده کنید.
• بهتر است بعد از کولپوسکوپی با بیوپسی تا حد ممکن یک روز در منزل استراحت کنید.
• انجام ورزشهای سبک هیچ مشکلی ندارد ولی تا یک هفته باید از شنا کردن بپرهیزید.
• تا زمانی که هنوز دچار عوارض کولپوسکوپی هستید از بلند کردن هر چیز سنگینی بپرهیزید و کارهای سخت انجام ندهید.

چه زمانی باید بعد از کولپوسکوپی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بعد از کولپوسکوپی مشکلات زیر را تجربه می کنید، هر چه سریعتر برای درمان آنها باید به پزشک مراجعه کنید:

• خونریزی شدید دارید
• لخته های خونی دفع می کنید
• ترشحات عفونی دارید
• درد شدیدی دارید که با مسکن بهتر نمی شود
• تب بالا دارید

در این موارد با استفاده از دارو می توان جلوی خونریزی را گرفت و عفونت در محل بیوپسی را با مصرف داروهای آنتی بیوتیک برطرف کرد.

آیا عمل‌ کولپوسکوپی درد دارد؟

کولپوسکوپی به تنهایی دردی ندارد ولی در صورتی که در دهانه ی رحم و رحم سلول و بافت مشکوکی وجود داشته باشد همزمان با انجام کولپوسکوپی بیوپسی را هم انجام می دهند.

معمولا انجام بیوپسی مقدار خیلی کمی درد و سوزش دارد که مقطعی می باشد.

عوارض کولپوسکوپی

استفاده از اسپکولوم و محلول اسید استیک ممکن است کمی باعث احساس سردی یا سوزش خفیف واژن شود که هیچ ضرری ندارد.

اگر بیوپسی انجام شده باشد، احتمالا عوارض زیر را تجربه می کنید:

• چند ساعت تا دو روز بعد، کمی احساس درد و گرفتگی خفیف دارید.
• احساس سرگیجه یا حالت تهوع بعد از آزمایش (بسیار نادر)
• خونریزی یا لکه بینی تا سه روز
• خروج ترشحات قهوه ای یا سیاه با بوی ترش و اسیدی به مدت 3 تا 5 روز

ترشحات قهوه ای همان محلولی است که پزشک برای شستشوی واژن یا جلوگیری از خونریزی دهانه رحم بعد از بیوپسی استفاده کرده و نگران کننده نیست.

در ضمن مشکلات باروری و نازایی در زنان به هیچ وجه از عوارض کولپوسکوپی و بیوپسی نیستند.

چرا ‌به آزمایش کولپوسکوپی نیاز است؟

چنان چه نتیجه ی آزمایش پاپ اسمیر و یا انجام عکس برداری از لگن وجود ناهنجاری در رحم و تخمدان را نشان داده باشد، انجام کولپوسکوپی نیز تجویز می گردد. آزمایش کولپوسکوپی به دلایل زیر صورت می گیرد:

• برای تشخیص دادن زگیل های موجود در ناحیه ی تناسلی
• داشتن عفونت در دهانه ی رحم و یا متورم شدن آن
• وجود تغییرات نشان دهنده ی علائم وجود سرطان در بافت های موجود در رحم
• تغییرات نشان دهنده ی وجود سرطان در بافت های واژن
• تغییرات نشان دهنده ی وجود سرطان در آلت تناسلی

بهترین زمان انجام کولپوسکوپی

کولپوسکوپی را زمانی انجام می دهند که فرد دارای تست پاپ اسمیر مثبت باشد و یا به بیماری HPV مبتلا باشد، در این شرایط برای بررسی های بیشتر انجام کولپوسکوپی تجویز می گردد.

بنابراین بهترین زمان انجام بعد از مشخص شدن نتیجه ی تست پاپ اسمیر و HPV است.

تفسیر جواب کولپوسکوپی

دقت کولپوسکوپی بالای 99 درصد می باشد (درحالیکه دقت تست پاپ اسمیر حدودا 60 درصد است.

برای همین است که پزشک بعد از پاپ اسمیر غیرطبیعی یا مشکوک حتما کولپو انجام می دهد تا بتواند بررسی بهتر و دقیق تری روی دهانه رحم انجام دهد.

اگر جواب پاپ اسمیر شما مثبت بوده اما آزمایش کولپوسکوپی هیچ ناهنجاری نشان نداد، این نتیجه نشاندهنده خطا در پاپ اسمیر است و ردکننده احتمال مشکلات در سلولهای دهانه رحم است.

پس یادتان باشد که همه افرادی که پاپ اسمیر غیرطبیعی دارند، نیازی به درمان ندارند و نتیجه کولپوسکوپی قابل اطمینان تر و قابل اتکاتر است.

اگر در تفسیر جواب کولپوسکوپی، پزشک به این نتیجه برسد که سلولهای دهانه رحم شما، غیرطبیعی و پیش سرطانی هستند، براساس وضعیت دهانه رحم شما که CIN شماره چند باشد، پزشک از داروهای مختلف برای درمان استفاده می کند.

در بعضی مواقع پزشک، زخم دهانه رحم را لیزر می کند و در موارد شدیدتر سلولهای سرطانی را طی عمل کونیزاسیون برمی دارد تا به جاهای دیگر سرایت نکنند.

صرف نظر از نتیجه آزمایش کولپوسکوپی باید معاینات منظم لگنی و تست پاپ اسمیر را طبق نظر پزشکتان ادامه دهید.

نکته: معمولا در صورت مشاهده مشکلات در دهانه رحم، نیاز است تا دو سال، هر شش ماه یکبار کولپوسکوپی را انجام دهید تا پزشک شما، روند بهبودی شما را زیرنظر داشته باشد.

آمادگی های لازم برای انجام کولپوسکوپی

• باید زمان انجام کولپوسکوپی با زمان قاعدگی باید تنظیم باشد و زمانی بعد از قاعدگی باید انتخاب گردد.
• یک الی دو روز پیش از کولپوسکوپی نباید رابطه ی جنسی برقرار کرد.
• یک الی دو روز قبل از انجام کولپوسکوپی نباید پد و یا نوار بهداشتی را به کار گرفت و استفاده کرد.
• داروهای مربوط به واژن را ۲ روز پیش از کولپوسکوپی نباید استفاده کرد.
• قبل از انجام کولپوسکوپی می توانید از مسکن و ایبوپروفن استفاده کنید.

کاندیداهای مناسب برای کولپوسکوپی

کاندید های مناسب برای کولپوسکوپی عبارتند از:

زنان با نتایج غیرطبیعی در آزمایش پاپ اسمیر:

یکی از اصلی‌ترین گروه‌هایی که برای کولپوسکوپی کاندید می‌شوند، زنانی هستند که نتایج غیرطبیعی در آزمایش پاپ اسمیر داشته‌اند.

این نتایج ممکن است نشان‌دهنده وجود سلول‌های غیرطبیعی، عفونت یا تغییرات پیش‌سرطانی در دهانه رحم باشد.

کولپوسکوپی به پزشک اجازه می‌دهد تا این تغییرات را به‌طور دقیق بررسی کرده و در صورت نیاز نمونه‌برداری انجام دهد.

این گروه از بیماران به دلیل خطر بالقوه ابتلا به مشکلات جدی‌تر، مانند دیسپلازی یا سرطان، نیاز به بررسی‌های پیشرفته‌تر دارند.

زنانی با سابقه مثبت عفونت HPV پرخطر:

زنانی که در آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) نوع پرخطر آن شناسایی شده است، به‌خصوص اگر این ویروس باعث تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم شده باشد، کاندیدای مناسب برای کولپوسکوپی هستند.

این عفونت در برخی موارد می‌تواند به سرطان دهانه رحم منجر شود، به‌ویژه اگر به‌موقع تشخیص و درمان نشود.

در این افراد، کولپوسکوپی ابزاری ضروری برای ارزیابی میزان تغییرات سلولی و برنامه‌ریزی برای درمان است.

زنانی با علائم غیرطبیعی یا سابقه مشکلات دهانه رحم:

زنانی که علائمی مانند خونریزی‌های غیرطبیعی واژینال، درد حین رابطه جنسی، یا ترشحات غیرعادی دارند، ممکن است برای کولپوسکوپی ارجاع داده شوند.

علاوه بر این، کسانی که سابقه تغییرات پیش‌سرطانی، زخم‌های دهانه رحم یا درمان‌های قبلی مانند کرایوتراپی یا لیزر درمانی داشته‌اند، نیاز به پایش مداوم دارند.

کولپوسکوپی در این افراد به شناسایی زودهنگام مشکلات احتمالی کمک می‌کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌نماید.

این گروه‌ها نشان‌دهنده دامنه وسیع کاربرد کولپوسکوپی در تشخیص و پایش سلامت دهانه رحم هستند، که به پیشگیری از عوارض جدی و ارتقای سلامت زنان کمک می‌کند.

تفاوت کولپوسکوپی و پاپ اسمیر

پاپ اسمیر یک آزمایش غربالگری است که برای شناسایی تغییرات سلولی غیرطبیعی در دهانه رحم طراحی شده است.

این آزمایش به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود و برای تشخیص زودهنگام تغییرات پیش‌سرطانی یا سرطان دهانه رحم کاربرد دارد.

در مقابل، کولپوسکوپی یک روش تشخیصی تخصصی است که پس از نتایج غیرطبیعی پاپ اسمیر یا شواهد دیگر از مشکلات دهانه رحم، مانند عفونت HPV پرخطر، انجام می‌شود.

کولپوسکوپی به پزشک اجازه می‌دهد با استفاده از دستگاه بزرگ‌نمایی (کولپوسکوپ) به‌طور دقیق نواحی مشکوک را بررسی و در صورت لزوم نمونه‌برداری کند.

کولپوسکوپی در زنان باردار

کولپوسکوپی در زنان باردار معمولاً زمانی تجویز می‌شود که نتایج آزمایش پاپ اسمیر غیرطبیعی باشد یا نشانه‌هایی از مشکلات دهانه رحم مانند خونریزی یا ترشحات غیرطبیعی مشاهده شود.

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌توانند موجب تغییرات موقتی در دهانه رحم شوند که ممکن است نتایج پاپ اسمیر را دچار اشتباه کنند.

با این حال، کولپوسکوپی یک روش ایمن است که در صورت لزوم می‌تواند برای بررسی دقیق‌تر نواحی مشکوک استفاده شود.

این روش با استفاده از دستگاه کولپوسکوپ و بدون آسیب به جنین، امکان مشاهده دقیق دهانه رحم را فراهم می‌کند.

با این حال، انجام کولپوسکوپی در بارداری باید با احتیاط صورت گیرد و تنها در صورتی که نتایج آزمایشات یا علائم نشان‌دهنده مشکلات جدی مانند دیسپلازی یا احتمال سرطان دهانه رحم باشد، توصیه می‌شود.

در صورتی که تغییرات مشکوک به‌طور جدی خطرناک نباشند، پزشک ممکن است کولپوسکوپی را به تعویق بیندازد تا پس از تولد کودک انجام شود.

در مواردی که نیاز به نمونه‌برداری (بیوپسی) باشد، پزشک باید ارزیابی دقیقی از خطرات احتمالی برای مادر و جنین انجام دهد.

جمع بندی پایانی

بعد از کولپوسکوپی دهانه رحم نیاز به مراقبت خاصی ندارید.

اگر همراه کولپوسکوپی، نمونه برداری از سلولهای دهانه رحم را نیز انجام داده اید، مهم است که مراقبت های بعد از کولپوسکوپی به دقت رعایت شود.

این مراقبتها می توانند جلوی خونریزی و عفونت دهانه رحم را بعد از بیوپسی بگیرند.

مهمترین کارهایی که باید تا زمان بهبودی کامل زخم های بافت دهانه رحم انجام دهید عبارتند از: پرهیز از کارهای سنگین، پرهیز از رابطه جنسی، عدم استفاده از تامپون و دوشهای واژینال، پرهیز ار رفتن به استخر برای یک هفته.

پرسش و پاسخ کولپوسکوپی

خانم هایی که کولپوسکوپی رحم را در شیراز انجام می دهند، معمولا سوالات زیر را از خانم دکتر طباطبایی می پرسند:

بعد از کولپوسکوپی می توانم به مسافرت بروم؟

بله مشکلی ندارد. اما مراقبت های بعد از کولپوسکوپی را حتما رعایت کنید تا دچار عفونت نشوید.

قاعدگی بعد از کولپوسکوپی چه تغییری می کند؟

قاعدگی در بعضی از زنان ممکن است بلافاصله بعد از کولپوسکوپی تغییر کند مثلا خونریزی بیشتری داشته باشند. اما در پریود بعدی دوباره به روال قبلی خود برمی گردد.

چه مدت بعد از کولپوسکوپی جواب آزمایشم را می گیرم؟

دو تا سه هفته بعد می توانید نتیجه آزمایش خود را بگیرید. ولی اگر در طول این مدت جواب شما حاضر نشده باید حتما به آزمایشگاه سر بزنید. چرا که پزشک برای درمان شما نیازمند نتایج آزمایشات شماست.

کولپوسکوپی دهانه رحم چه عوارضی دارد؟

عفونت، تب و خونریزی شدید از عوارض بعد از کولپوسکوپی هستند که در تعداد بسیار معدودی از زنان رخ می دهند و همانطور که گفتیم برای رفع آنها نیاز است به پزشک مراجعه کنید. نمونه برداری از دهانه رحم در حدی نیست که باعث کوتاه شدن دهانه رحم و مواردی از این دست شود.

اگر شما هم سوالی در مورد مراقبتهای بعد از کولپوسکوپی دارید، در بخش نظرات می توانید آنها را بپرسید.